BB: Inflacioni në rritje sërish në Evropë, çmimet e ushqimeve u trefishuan

Të dhënat e publikuara nga Banka Botërore në raportin e muajit prill 2025, nxjerrin në dukje se inflacioni ka vijuar të rritet sërish në rajonin e Evropës dhe Azisë Qendrore.

Kështu, sipas shifrave, pas rënies në fillim të vitit 2024, inflacioni është rritur që nga mesi i vitit 2024. Deri në shkurt 2025, inflacioni total mesatar vjetor në Evropë dhe Azinë Qendrore (ECA) arriti në 5 për qind, nga 3.4 për qind në maj 2024. Kjo shifër është shumë mbi mesataren prej 2.7 përqind në vitet 2018–19.

Inflacioni reflekton rritjen më të shpejtë të çmimeve të ushqimeve

Raporti thekson se inflacioni i rritur i shërbimeve është shkaku i rritjes së fortë të kostove të punës dhe rregullimeve në rritje të çmimeve të administruara në shumë vende, duke përfshirë energjinë dhe shërbimet e tjera.

Gjithashtu, inflacioni mesatar i çmimeve të ushqimeve në të gjithë rajonin u trefishua nga mesi i vitit 2024 në mbi 5 për qind deri në shkurt të këtij viti. Rritja e çmimeve të ushqimeve përbën gjysmën e inflacionit total, një rritje e konsiderueshme nga rreth një e pesta në gjysmën e parë të vitit të kaluar.

Faktorët kontribuues janë një kombinim i nxitësve të inflacionit të brendshëm dhe të jashtëm, duke përfshirë çmimet më të larta globale të ushqimeve dhe rritjen e kostove të prodhimit vendas, si puna, energjia elektrike dhe karburantet.

Kufizimet në zgjerimin e furnizimit me ushqime vendase, të tilla si konkurrenca e dobët, mungesa e fuqisë punëtore, si dhe moti i pafavorshëm, kanë kufizuar aftësinë për të përmbushur kërkesën e fortë, duke rritur më tej çmimet.

Ndikimi i çmimeve më të larta të ushqimeve është veçanërisht i theksuar në vendet ku ushqimi zë një pjesë të madhe të shpenzimeve familjare, duke përfshirë ato në Evropës Lindore dhe Azinë Qendrore. Gjatë katër viteve të fundit, çmimet e ushqimeve në këto dy nënrajone të ECA janë pothuajse dyfishuar, duke tejkaluar ndjeshëm rritjen prej 56 për qind të vërejtur gjetkë në ECA.

Familjet më të varfra janë veçanërisht të prekura pasi ato zakonisht ndajnë një pjesë të konsiderueshme të të ardhurave të tyre për ushqim. Për shembull, diferenca në normat e inflacionit midis familjeve më të varfra dhe më të pasura në vitin 2024 ishte më e gjera në Maqedoninë e Veriut, duke kaluar 1 pikë përqindjeje.

Rritja e çmimeve të ushqimeve po ushqen pakënaqësinë e konsumatorëve në të gjithë rajonin, siç dëshmohet nga bojkotet e fundit mbarëkombëtare të supermarketeve nga konsumatorët në Bosnjë dhe Hercegovinë, Kroaci, Mal të Zi dhe Serbi.

Në përgjigje të situatës, disa qeveri, për shembull në Maqedoninë e Veriut, kanë prezantuar më shumë masa për të frenuar inflacionin e çmimeve të ushqimeve duke kufizuar marzhet e fitimit për produktet ushqimore bazë.

Rritja e kostove të punës ndihmoi në rritjen e çmimeve

Inflacioni bazë vjetor mesatar, i cili përjashton çmimet më të paqëndrueshme të ushqimeve dhe energjisë, arriti pothuajse 6 për qind në shkurt 2025 – niveli i tij më i lartë që nga nëntori 2023 dhe gati dy herë më i lartë se mesatarja gjatë 2018–19.

Prania e inflacionit bazë rrjedh kryesisht nga rritjet e larta të çmimeve të shërbimeve, të nxitura nga rritja e shpejtë e pagave ndërsa tregjet e punës mbeten të shtrënguara.

Rritja e kërkesës së konsumatorëve për shërbime dhe, në shumë vende, politikat fiskale shumë akomoduese po kontribuojnë gjithashtu në rritjen e inflacionit të shërbimeve. Në të vërtetë, me 7.1 për qind në shkurt 2025, inflacioni mesatar i shërbimeve në ECA po shkonte me dyfishin e normës së inflacionit të mallrave.

Rritja e shpejtë e pagave ka rritur ndjeshëm kostot e punës në ECA

Të dhënat tregojnë se kostot nominale të punës janë rritur me ritme dyshifrore që nga mesi i vitit 2021, duke shtuar presionet e përgjithshme të çmimeve. Ndikimi i rritjes së kostove të punës është veçanërisht i rëndësishëm në industritë me intensitet të punës, veçanërisht ato që kanë parë një rikthim të fuqishëm në shpenzimet konsumatore, duke përfshirë rritjen e shpenzimeve nga turistët.

Për shembull, në muajin shkurt, norma mesatare vjetore e inflacionit për çmimet në sektorin e hotelerisë arriti në pothuajse 8 për qind, dukshëm më e lartë se norma totale e inflacionit, përfundon raporti./ekofin.al

Më të lexuarat